برترین مرجع درسی و دانشگاهی

فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) تنها مي تواند تعداد بسيار محدودي از گزينه هاي تصميم گيري را مقايسه نمايد. وقتي كه صدها يا هزاران گزينه براي مقايسه وجود داشته باشد، روش مقايسه دو به دو، بدون شك عملي نخواهد بود. در اين مقاله، روش تركيبي AHP/DEA را براي تسهيل ارزيابي ريسك صدها يا هزاران سازه پل، كه در مورد آنها مقايسه دو به دو غير ممكن است، پيشنهاد مي كنيم.

1- مقدمه

ارزيابي ريسك پل غالباً براي تعيين اولويت سازه هاي پل جهت محافظت از پل استفاده مي شود و در اصل، يك مسأله تصميم گيري چند معياره (MCDM) است كه مستلزم چند معيار ارزيابي از قبيل ايمني، عملكرد، تحمل پذيري و ... مي باشد.

بنابراين، روشهاي MCDM مي توانند براي ارزيابي ريسك پلها مورد استفاده قرار گيرند.

در ميان روشهاي MCDM، فرآيند تحليل سلسله مراتبي (AHP) بطور خاص براي مدلسازي معيارهاي كيفي مناسب است و كاربرد زيادي در موارد گوناگون نظير انتخاب، ارزيابي، برنامه ريزي و توسعه، تصميم گيري، پيش بيني و غيره دارد.

ليكن، به دليل آنكه صدها يا هزاران سازه پل بايد در يك زمان ارزيابي و اولويت بندي گردند و روش AHP تنها قادر به مقايسه تعداد بسيار محدودي از گزينه هاي تصميم گيري است، بنابراين در چنين شرايطي، روش مقايسه دوبدو، بدون شك عملي نخواهد بود. براي غلبه بر اين مشكل، ما روش AHP را با روش تحليل پوشش داده ها (DEA) تركيب كرده و يك روش تركيبي AHP/DEA براي ارزيابي ريسك پلها ارائه مي نماييم.

اين مقاله بصورت زير سازماندهي شده است: در بخش 2، روش تركيبي AHP/DEA را براي مسائل MCDM داراي گزينه هاي بسيار زياد تصميم گيري ، معرفي مي نماييم. در بخش3، كاربرد روش تركيبي AHP/DEA براي ارزيابي ريسك پلها را ارائه مي دهيم كه در آن، 20 سازه پل براي محافظت از پل اولويت بندي مي شوند. نتايج تحقيقات نيز در بخش 4 ارائه مي گردند.

2- روش تركيبي AHP/DEA

ايده تركيب دو روش DEA , AHP جديد نيست. تلاشهاي بسياري براي يكپارچه ساختن اين دو روش در كاربردهاي واقعي انجام گرفته است. ليكن هيچيك از آنها نمي توانند براي ارزيابي ريسك پلها به كار روند، زيرا صدها يا هزاران سازه پل بايد براي محافظت از آنان ارزيابي و اولويت بندي شوند و مقايسه دوبدو براي بسياري از سازه هاي پل قطعاً غير ممكن است. براي حل اين مشكل، يك روش تركيبي AHP/DEA براي ارزيابي ريسك پلها ارائه مي نماييم كه قادر به پردازش تعداد زياد سازه هاي پل يا گزينه هاي تصميم گيري باشد.

يك مسأله MCDM عمومي M معياره با معيارهاي n,C1,…,Cm گزينه تصميم گيري بصورت A1,……,AN و وزن معيارهاي W1,…,WM را كه توسط روش AHP تعيين شده اند، در نظر بگيريد. براي n گزينه تصميم گيري، تشكيل ماتريس مقايسه اي دوبدو با توجه به هر معيار، وقتي كه تعداد گزينه هاي تصميم گيري از 15 بيشتر شود، غير ممكن است. 

از يك سو، تعداد زياد مقايسه هاي دوبدو، كار سنگيني بر دوش افراد متخصص مي گذارد و از سوي ديگر، مقايسات بسيار زياد، به آساني منجر به بروز تناقض در قضاوت و ناسازگاري مي شوند.

3- كاربرد در ارزيابي ريسك پلها

تخمين زده مي شود كه در حدود 000و160 پل در انگلستان وجود دارند. بودجه ساليانه محدود براي تعمير و نگهداري پلها، مارا وادار مي سازد تا يك طرح مهم براي انتخاب و زمان بندي محافظت از سازه هاي پلها ارائه دهيم.

3-1- انتخاب معيارهاي ارزيابي و تعيين وزن آنها

بر طبق آژانس آزادراههاي بريتانيا، اولويت محافظت سازه هاي پلها توسط ريسك آنها تعيين مي شود كه اين ريسك ها بر مبناي چهار معيار تصميم گيري: ايمن، عملكرد، پايداري و محيط زيست، ارزيابي مي گردند. به عنوان مثال ، 20 سازه پل در اينجا در نظر گرفته شده كه در شكل 1 نشان داده شده اند